بیماری‌های عصبی

بیماری پارکینسون به عنوان دومین بیماری استحاله عصبی وابسته به سن است که بیش از ده میلیون نفر در سطح جهانی درگیر آن هستند. تنها در آمریکا، هزینه سالیانه نگهداری این بیماران 21 میلیارد دلار است. این بیماری حاصل از بین رفتن بیش از 80 درصد سلول‏های مولد دوپامین در مغز است. تاکنون از روش‏های دارویی و تحریک عمقی مغز برای کاهش نشانه‏های بیماری استفاده شده است، ولی این تیمارها تنها به صورت موقت سبب کاهش برخی نشانه‏های بیماری می‏شوند. امروزه سلول درمانی به عنوان روشی موثر در درمان پارکینسون مطرح می شود. تاکنون از سلول‏های عصبی مشتق از جنین سقط شده آدمی برای درمان استفاده شده است، به طوری که حتی 24 سال بعد از پیوند سلول به مغز بیماران، سلول‏های پیوندی مولد دوپامین در مغز آنها با عصب دهی فراوان دیده شده است. با این وجود، تهیه سلول‏های عصبی از جنین سقط شده بسیار مشکل است. یک روش نوین، تولید سلول‏های مولد دوپامین از سلول‏های بنیادی جنینی است. سلول‏های بنیادی جنینی، سلول‏های بنیادی پرتوانی با قابلیت تولید انواع سلول‏ها و با تکثیر نامحدود هستند. خوشبختانه محققان پژوهشگاه رویان موفق به تولید سلول‏های مورد نظر شده‏اند که در مدل میمون‏های پارکینسونی، سبب بهبود آن‌ها با تکرار پذیری بالا شده است. این بهبود نه تنها در سطح رفتار، بلکه با اسپکت- سی تی نیز تایید شده است. لذا در ادامه پروژه هدف ما تولید سلول‏های مولد دوپامین از سلول‏های بنیادی جنینی تحت شرایط GMP و به‏کارگیری آن در کارآزمایی بالینی به بیماران پارکینسونی در کارآزمایی بالینی فازهای 1 و 2 است.

• همانطور که اشاره شد گزارش هایی مبنی بر سلول درمانی بیماری پارکینسون با استفاده از سلول های عصبی مشتق شده از جنین سقط شده انسان وجود دارد، بدیهی است چنین منبع سلولی برای درمان این بیماری بسیار محدود است و مشکلات عدیده ای را به همراه دارد.
• در این میان جایگزین مناسب و موثر برای سلول درمانی بیماری پارکینسون، سلول‌های پیش ساز دوپامینرژیک مشتق از سلول‌های بنیادی جنینی است که می‌تواند به عنوان یک منبع قابل تجدید و با توانایی بالا عملکرد داشته باشد.
• از طرفی پروتکل تمایزی رویان برای دست‌یابی به سلول‌های پیش ساز دوپامینرژیک بسیار کارا بوده و آزمون‌های مطالعه در مدل‌های پریمات غیرانسانی، کارایی بالای این سلول‌ها را در درمان بیماری پارکینسون نشان داده است.

با توجه به تولید سلول‌های بنیادی رویانی در مقیاس بالینی در پژوهشگاه رویان و فراهم شدن فضای کلین روم، تولید سلول‌های پیش ساز دوپامینرژیک تحت شرایط GMP در حال حاضر مقدور است و شرایط انجام کار آزمایی بالینی می‌تواند مهیا شود.